Hanımeli ( Lonicera ) Bitkisinin Genel Özellikleri
Bilimsel Sınıflandırma
Âlem: Plantae
Şube: Magnoliophyta
Sınıf: Magnoliopsida
Takım: Dipsacales
Familya: Caprifoliaceae
Botanik adı: Lonicera
Türkçe adı: Hanımeli
Kuzey yarım kürede geniş bir alanda doğal olarak yaşarlar ve yaklaşık 200 türü vardır. Genellikle yazın yeşil, bazı türleri ise her dem yeşildir.
7.1.JPG)
Fotoğraf : Lonicera bitkisinin genel görünüşü
Sarılıcı ve çalı formunda olabilirler. Birçok türün çiçekleri çok güzel kokuludur.
Hanımeli ( Lonicera ) Bitkisinin Üretimi
Üretim yöntemlerinde çalı formunda olanlar ve sarmaşık durumunda olanlar arasında farklılıklar vardır.
Çalı formunda olanlar çelikle üretilir. Ekim ayında 20–25 cm uzunluğunda hazırlanan çelikler soğuk yastıklarda köklendirilirler. Eğer çelikler kasım veya daha sonra hazırlanırsa direkt olarak açık araziye dikilebilirler. Soğuk yastıklarda köklenen çelikler ilkbaharda sökülerek 15x15 cm aralılarla geliştirme yastıklarına dikilirler.
Diğer bir yöntem ise haziran-temmuz aylarında o yılki sürgünlerden hazırlanan 10 cm uzunluğundaki çeliklerin alçak tünellere veya soğuk yastıklara dikilmesidir. Sonbaharda köklenen çelikler sökülerek açık araziye dikilirler ve 1 yıl burada geliştirilirler. Sarmaşık formundaki bitkilerde çelikle üretilir. Ancak alınma zamanlarında ve uygulama şekillerinde farklılıklar vardır. Haziran ayında kuvvetli gelişen sürgünlerden tek gözlü olarak çelikler hazırlanır. Hazırlanan bu çelikler % 8’lik toz IBA ile muamele edilerek alçak tünellere dikilirler. Sonbaharda % 60–75 oranında köklenme elde edilir. Köklenen çelikler 8’lik saksı veya poşetlere dikilerek kışı geçirmek üzere soğuk seralara alınırlar.
Bu şartlarda gelişme erken başlar ve nisan sonunda bitkiler 50 cm boya gelir. Tünelde köklenme soğuk yastık veya plastiğe göre daha avantajlıdır. Burada çelikler sonbahar sonu, kış başına kadar tutulurlar. Soğuk seralarda yer bulunmadığı durumlarda çelikler ilkbahara kadar tünellerde muhafaza edilebilirler. İlkbaharda ise saksılara alınarak gelişmelerine devam ederler.
Sarmaşık hanımelleri bundan başka ekim ayında hazırlanan çelikler ile de üretilirler.
Çelikler 10–15 cm uzunluğunda o yılki sürgünlerden alınır. Alınan bu çelikler % 8’lik toz IBA ile muamele edilerek soğuk yastıklardaki karışımlara dikilirler. Bu karışım 2 kısım peat + 1 kısım kumdan oluşur. Köklenen çelikler ilkbaharda sökülür ve 8’lik saksılara dikilerek dışarıya alınırlar.
Hanımeli ( Lonicera ) Bitkisinin Ekolojik İstekleri
Toprak istekleri yönünden seçici değildirler. Fakat nemli toprakları daha çok severler. Çalı formunda olanlar güneşli alanlarda, sarılıcı olanlar ise gölgeli ortamlarda iyi gelişir.
Sarılıcı ve çalı formunda olabilirler. Birçok türün çiçekleri çok güzel kokuludur.
Hanımeli ( Lonicera ) Bitkisinin Üretimi
Üretim yöntemlerinde çalı formunda olanlar ve sarmaşık durumunda olanlar arasında farklılıklar vardır.
Çalı formunda olanlar çelikle üretilir. Ekim ayında 20–25 cm uzunluğunda hazırlanan çelikler soğuk yastıklarda köklendirilirler. Eğer çelikler kasım veya daha sonra hazırlanırsa direkt olarak açık araziye dikilebilirler. Soğuk yastıklarda köklenen çelikler ilkbaharda sökülerek 15x15 cm aralılarla geliştirme yastıklarına dikilirler.
Diğer bir yöntem ise haziran-temmuz aylarında o yılki sürgünlerden hazırlanan 10 cm uzunluğundaki çeliklerin alçak tünellere veya soğuk yastıklara dikilmesidir. Sonbaharda köklenen çelikler sökülerek açık araziye dikilirler ve 1 yıl burada geliştirilirler. Sarmaşık formundaki bitkilerde çelikle üretilir. Ancak alınma zamanlarında ve uygulama şekillerinde farklılıklar vardır. Haziran ayında kuvvetli gelişen sürgünlerden tek gözlü olarak çelikler hazırlanır. Hazırlanan bu çelikler % 8’lik toz IBA ile muamele edilerek alçak tünellere dikilirler. Sonbaharda % 60–75 oranında köklenme elde edilir. Köklenen çelikler 8’lik saksı veya poşetlere dikilerek kışı geçirmek üzere soğuk seralara alınırlar.
Bu şartlarda gelişme erken başlar ve nisan sonunda bitkiler 50 cm boya gelir. Tünelde köklenme soğuk yastık veya plastiğe göre daha avantajlıdır. Burada çelikler sonbahar sonu, kış başına kadar tutulurlar. Soğuk seralarda yer bulunmadığı durumlarda çelikler ilkbahara kadar tünellerde muhafaza edilebilirler. İlkbaharda ise saksılara alınarak gelişmelerine devam ederler.
Sarmaşık hanımelleri bundan başka ekim ayında hazırlanan çelikler ile de üretilirler.
Çelikler 10–15 cm uzunluğunda o yılki sürgünlerden alınır. Alınan bu çelikler % 8’lik toz IBA ile muamele edilerek soğuk yastıklardaki karışımlara dikilirler. Bu karışım 2 kısım peat + 1 kısım kumdan oluşur. Köklenen çelikler ilkbaharda sökülür ve 8’lik saksılara dikilerek dışarıya alınırlar.
Hanımeli ( Lonicera ) Bitkisinin Ekolojik İstekleri
Toprak istekleri yönünden seçici değildirler. Fakat nemli toprakları daha çok severler. Çalı formunda olanlar güneşli alanlarda, sarılıcı olanlar ise gölgeli ortamlarda iyi gelişir.
Hanımeli ( Lonicera ) Bitkisinin Peyzajda Kullanımı
Pergola ve duvarların örtülmesinde ve bezenmesinde kullanılır. Kent koşullarına da dayanıklıdır. Çiçeklerinin güzel kokusu bakımından süs değeri fazladır.
7.2.JPG)
Fotoğraf : Lonicera bitkisinin peyzajda kullanımı
Köklerin gölgede, diğer kısımların güneşte olması istenir. Yer değişikliğine dayanıklıdır.
Hanımeli ( Lonicera ) Bitkisinin Önemli Türleri
Lonicera periclymenum (orman hanımeli): Avrupa, Asya ve Kuzey Afrika’da doğal olarak yaşar. Kuvvetli büyüyen, yazın yeşil, sarmaşık formundaki bitkilerdir. 3–6 m yüksekliğe kadar tırmanabilir. Genç dalları tüylü ve çıplak, yaprakları elips biçimindedir. Üst yüzeyi koyu yeşil, 4–6 cm uzunluğundadır. Çiçekleri saplı, bileşik salkım durumunda, krem beyaz renkli ve çok güzel kokuludur. Haziran-ağustos aylarında çiçek açarlar.
Pergola ve duvarların örtülmesinde ve bezenmesinde kullanılır. Kent koşullarına da dayanıklıdır. Çiçeklerinin güzel kokusu bakımından süs değeri fazladır.
7.2.JPG)
Fotoğraf : Lonicera bitkisinin peyzajda kullanımı
Köklerin gölgede, diğer kısımların güneşte olması istenir. Yer değişikliğine dayanıklıdır.
Hanımeli ( Lonicera ) Bitkisinin Önemli Türleri
Lonicera periclymenum (orman hanımeli): Avrupa, Asya ve Kuzey Afrika’da doğal olarak yaşar. Kuvvetli büyüyen, yazın yeşil, sarmaşık formundaki bitkilerdir. 3–6 m yüksekliğe kadar tırmanabilir. Genç dalları tüylü ve çıplak, yaprakları elips biçimindedir. Üst yüzeyi koyu yeşil, 4–6 cm uzunluğundadır. Çiçekleri saplı, bileşik salkım durumunda, krem beyaz renkli ve çok güzel kokuludur. Haziran-ağustos aylarında çiçek açarlar.
7.3.JPG)
7.3-2.JPG)
Fotoğraf : Lonicera periclymenum genel bitkisinin görünüşü, yaprak ve çiçek yapısı
Toprak isteği bakımından kanaatkârdır. Asidik, besince zengin, humuslu, kumlu killi, iyi drenajlı ve serince topraklarda iyi gelişir. Ilıman ve rutubetli koşullarda iyi yetişir. Genç bitkiler kuraklığa dayanıklıdır. Yaz sonu yarı olgun odun çelikleri ile camekânlarda, kasım ayında odun çelikleri ile serada ve sonbaharda daldırma ile üretilir. Çimlenme engelinden dolayı tohumla üretim tavsiye edilmez.
Lonicera x tellmanniana (sarı hanımeli): Yazın yeşil yaprakları 10 cm uzunluğunda, eliptik-ovalimsi biçimlidir. Yaprakların üst yüzeyi önce zeytin yeşili ve daha sonra koyu yeşil, alt yüzü beyazımsı renklidir. Erken süren sürgünleri sarı esmer renklidir. Çiçekler mayıs-temmuz aylarında açar. Çiçek renkleri koyu portakal sarısı, 4–5 cm uzunluğunda, uzun ve çiçek kuruluşu kepçemsi durumludur. Orta hızda büyür. Maksimum 5–6 m boy yapar.
Rutubetli, hafif ıslak, iyi drenajlı ve humuslu topraklarda iyi gelişim gösterir. Ilıman iklim koşullarında iyi gelişir.
7.4.JPG)
7.4-2.JPG)
Fotoğraf : Lonicera x tellmanniana bitkisinin genel görünüşü, yaprak ve çiçek yapısı
İlkbaharda yumuşak çelik, yaz ortasında yarı olgun çelikle üretilir.
Lonicera x heckrottii (sarmaşık hanımeli): L. americana ve L. sempervirens türlerinin melezidir. Yazın yeşil yaprakları 4–6 cm uzunluğunda, parlak, eliptik, üst yüzü koyu yeşil, alt yüzü mavimsi yeşildir. Yapraklar basit ve sürgün üzerinde karşılıklı dizilmiştir. Meyveler üzümsü ve purpur kırmızısı renklidir. Haziran-eylül arasında açan çiçekler 3–5 cm uzunluğunda, iç tarafı sarımsı, dış tarafı kırmızı renklidir. Çiçek kuruluşu başağımsı ve keskin kokuludur.
Toprak isteği bakımından kanaatkârdır. Alkali, iyi drene edilmiş kumlu, killi, humusça ve azotça zengin topraklarda iyi gelişir. Kireçli, asidik, kayalık, tuzlu topraklar ve sahil arazide yetişmeye uygundur. Ilıman iklim koşullarında iyi gelişir. Düzenli sulanırsa iyi bir gelişme yapar.
7.5.JPG)
Fotoğraf : Lonicera x heckrottii bitkisinin genel görünüşü
Erken ilkbahar çelikleri ile yaz sonu yarı olgun, sonbaharda sert odun çelikleri ile üretilir.
Lonicera tatarica (tatar hanımeli): Güney Avrupa ve Rusya’da doğal olarak yaşar. 3 m kadar boylanabilen, yazın yeşil, dik olarak büyüyen bir çalıdır. Yaprakları uzun yumurta biçiminde, 4–6 cm uzunluğundadır.
Toprak isteği bakımından kanaatkârdır. Asidik, besince zengin, humuslu, kumlu killi, iyi drenajlı ve serince topraklarda iyi gelişir. Ilıman ve rutubetli koşullarda iyi yetişir. Genç bitkiler kuraklığa dayanıklıdır. Yaz sonu yarı olgun odun çelikleri ile camekânlarda, kasım ayında odun çelikleri ile serada ve sonbaharda daldırma ile üretilir. Çimlenme engelinden dolayı tohumla üretim tavsiye edilmez.
Lonicera x tellmanniana (sarı hanımeli): Yazın yeşil yaprakları 10 cm uzunluğunda, eliptik-ovalimsi biçimlidir. Yaprakların üst yüzeyi önce zeytin yeşili ve daha sonra koyu yeşil, alt yüzü beyazımsı renklidir. Erken süren sürgünleri sarı esmer renklidir. Çiçekler mayıs-temmuz aylarında açar. Çiçek renkleri koyu portakal sarısı, 4–5 cm uzunluğunda, uzun ve çiçek kuruluşu kepçemsi durumludur. Orta hızda büyür. Maksimum 5–6 m boy yapar.
Rutubetli, hafif ıslak, iyi drenajlı ve humuslu topraklarda iyi gelişim gösterir. Ilıman iklim koşullarında iyi gelişir.
7.4.JPG)
7.4-2.JPG)
Fotoğraf : Lonicera x tellmanniana bitkisinin genel görünüşü, yaprak ve çiçek yapısı
İlkbaharda yumuşak çelik, yaz ortasında yarı olgun çelikle üretilir.
Lonicera x heckrottii (sarmaşık hanımeli): L. americana ve L. sempervirens türlerinin melezidir. Yazın yeşil yaprakları 4–6 cm uzunluğunda, parlak, eliptik, üst yüzü koyu yeşil, alt yüzü mavimsi yeşildir. Yapraklar basit ve sürgün üzerinde karşılıklı dizilmiştir. Meyveler üzümsü ve purpur kırmızısı renklidir. Haziran-eylül arasında açan çiçekler 3–5 cm uzunluğunda, iç tarafı sarımsı, dış tarafı kırmızı renklidir. Çiçek kuruluşu başağımsı ve keskin kokuludur.
Toprak isteği bakımından kanaatkârdır. Alkali, iyi drene edilmiş kumlu, killi, humusça ve azotça zengin topraklarda iyi gelişir. Kireçli, asidik, kayalık, tuzlu topraklar ve sahil arazide yetişmeye uygundur. Ilıman iklim koşullarında iyi gelişir. Düzenli sulanırsa iyi bir gelişme yapar.
7.5.JPG)
Fotoğraf : Lonicera x heckrottii bitkisinin genel görünüşü
Erken ilkbahar çelikleri ile yaz sonu yarı olgun, sonbaharda sert odun çelikleri ile üretilir.
Lonicera tatarica (tatar hanımeli): Güney Avrupa ve Rusya’da doğal olarak yaşar. 3 m kadar boylanabilen, yazın yeşil, dik olarak büyüyen bir çalıdır. Yaprakları uzun yumurta biçiminde, 4–6 cm uzunluğundadır.
7.6.JPG)
Fotoğraf : Lonicera tatarica bitkisinin genel görünüşü
Yaprağın üst yüzü koyu yeşil, alt yüzü mavimsi yeşil, çiçekleri açık pembe ve 2 cm uzunluğundadır. Çiçekler mayıs-haziran aylarında açar. Meyveleri yuvarlak ve kırmızıdır.
Hanımeli ( Lonicera ) Bitkisinde Karşılaşılan Önemli Hastalık ve Zararlılar
Yaprak bitleri, kırmızı örümcek en çok görülen zararlılar iken, botrytis ve külleme ise en çok görülen hastalıklardır.
Yaprağın üst yüzü koyu yeşil, alt yüzü mavimsi yeşil, çiçekleri açık pembe ve 2 cm uzunluğundadır. Çiçekler mayıs-haziran aylarında açar. Meyveleri yuvarlak ve kırmızıdır.
Hanımeli ( Lonicera ) Bitkisinde Karşılaşılan Önemli Hastalık ve Zararlılar
Yaprak bitleri, kırmızı örümcek en çok görülen zararlılar iken, botrytis ve külleme ise en çok görülen hastalıklardır.
Kaynak :http://www.megep.meb.gov.tr