Çarkıfelek (Passiiflora) Çiçeğinin Genel Özellikleri
Bilimsel Sınıflandırma
Alem: Plantae
Şube: Magnoliophyta
Sınıf: Magnoliopsida
Takım: Violales
Familya: Passifloraceae
Botanik adı: Passiflora
Türkçe adı: Çarkıfelek
Genellikle her dem yeşil, otsu ya da odunsu, sarılıcı formunda 400 kadar türü bulunan bitkilerdir. Gösterişli çiçekleri vardır.
8.1.JPG)
Fotoğraf : Passiflora bitkisinin genel görünüşü
İlkbahardan sonbahara kadar açık kalan gösterişli çiçekleriyle sık bir yer örtücü olduklarından yaygın olarak yetiştirilirler. Nispeten soğuk bölgelerde meyve vermezler.
Akdeniz kıyılarında ise büyük yenilebilir meyvelerini üretmek mümkündür. Bazı türleri 12 m’ye kadar boylanmaktadır. Geniş çokça loplu, yapraklarla donatılmış yoğun dalları ile çok gösterişli asmalardır.
Çarkıfelek (Passiiflora) Çiçeğinin Üretimi
Tohum, aşı ve çelikle üretilir. Tohumların ekimi geç kış veya erken ilkbaharda 12 saat ılık suda bekletildikten sonra sera şartlarında ekimleri yapılır. İlkbaharda yumuşak çelik ve yaprak göz çelikleri ile üretilirken, yaz sonu 12–15 cm olarak hazırlanan sert çeliklerle üretilir. Yine ilkbaharda genç köklerin daldırılması ile de üretimi yapılabilir.
Çarkıfelek (Passiiflora) Çiçeğinin Ekolojik İstekleri
Ilıman sahil bölgelerinde dışarıda yetiştirilebilen bu bitkiler soğuk iç bölgelerde seralarda ve çok güneş alan iç mekânlarda yetiştirilirler. Her türlü toprakta rahatlıkla yetiştirilebilir. Düzenli sulama ve gübreleme ile en iyi gelişmeyi sağlarlar. Bahçelerde en çok güneş alan yerlere dikilir. Sıcaklık düştüğünde ısıdan faydalanması için güney ve batıya bakan duvarlar tercih edilir.
Çarkıfelek (Passiiflora) Çiçeğinin Peyzajda Kullanımı
Çoğunlukla duvarları kaplamada veya terasları gölgelendirmede kullanılırlar. Köklü dalları, bayırlarda sabitleştirilmiş zemin kaplayıcı olarak da etkili olur. Ayrıca soliter ve grup olarak kullanılır.
8.2.JPG)
İlkbahardan sonbahara kadar açık kalan gösterişli çiçekleriyle sık bir yer örtücü olduklarından yaygın olarak yetiştirilirler. Nispeten soğuk bölgelerde meyve vermezler.
Akdeniz kıyılarında ise büyük yenilebilir meyvelerini üretmek mümkündür. Bazı türleri 12 m’ye kadar boylanmaktadır. Geniş çokça loplu, yapraklarla donatılmış yoğun dalları ile çok gösterişli asmalardır.
Çarkıfelek (Passiiflora) Çiçeğinin Üretimi
Tohum, aşı ve çelikle üretilir. Tohumların ekimi geç kış veya erken ilkbaharda 12 saat ılık suda bekletildikten sonra sera şartlarında ekimleri yapılır. İlkbaharda yumuşak çelik ve yaprak göz çelikleri ile üretilirken, yaz sonu 12–15 cm olarak hazırlanan sert çeliklerle üretilir. Yine ilkbaharda genç köklerin daldırılması ile de üretimi yapılabilir.
Çarkıfelek (Passiiflora) Çiçeğinin Ekolojik İstekleri
Ilıman sahil bölgelerinde dışarıda yetiştirilebilen bu bitkiler soğuk iç bölgelerde seralarda ve çok güneş alan iç mekânlarda yetiştirilirler. Her türlü toprakta rahatlıkla yetiştirilebilir. Düzenli sulama ve gübreleme ile en iyi gelişmeyi sağlarlar. Bahçelerde en çok güneş alan yerlere dikilir. Sıcaklık düştüğünde ısıdan faydalanması için güney ve batıya bakan duvarlar tercih edilir.
Çarkıfelek (Passiiflora) Çiçeğinin Peyzajda Kullanımı
Çoğunlukla duvarları kaplamada veya terasları gölgelendirmede kullanılırlar. Köklü dalları, bayırlarda sabitleştirilmiş zemin kaplayıcı olarak da etkili olur. Ayrıca soliter ve grup olarak kullanılır.
8.2.JPG)
Fotoğraf : Passiflora bitkisinin peyzajda kullanımı
Çarkıfelek (Passiiflora) Çiçeğinin Önemli Türleri
Passiflora caerulea (mavi çiçekli çarkıfelek): Her dem yeşil yaprakları 5–7 loplu, 6–8 cm çapındadır. Yaprakların üst yüzü tüysüz ve mavimsi koyu renkli, alt yüzü açık yeşil renkli ve kenarları tamdır. Yeşil renkli sürgünleri tüysüzdür. Meyveleri ovalimsi, etli, koyu sarı veya turuncu rengindedir. Meyvenin hoş ve asitli bir tadı vardır. Haziran-eylül arası açan çiçekler hoş kokulu ve hermafrodittir.
İyi drenajlı, rutubetli ve kumlu-balçık topraklarda iyi gelişir. Kireçten hoşlanmaz.Sıcak ve ılıman iklimlerde yetişir. Yazın bol suya ihtiyaç duyar. Soğuk iklim şartlarına dayanıksızdır. Hızlı büyür, maksimum 10 m boy yapar.
8.3.JPG)
Fotoğraf : Passiflora caerulea bitkisinin genel görünüşü
Passiflora x alatocaerulea (melez çarkıfelek): Bu hibrit çeşidi, büyük gösterişli çiçekleriyle böcek sorunu da olmadığından en güzel ve en uyumlu çarkıfelek türlerinden kabul edilir. Yapraklar yumuşak, 7–8 cm uzunluğunda ve 3 tane mızrak benzeri lobdan oluşur.
8.4.JPG)
Fotoğraf : Passiflora x alatocaerulea bitkisinin genel görünüşü
Ülkemizde henüz pek tanınmayan bu tür, uzun ömürlü ve hoş kokulu çiçeklere sahiptir. Meyve vermezler. Bütün sahil bölgelerimizde yetişebilir.
Passiflora edulis (aşk meyvesi): Yarı yaprak döken bir çeşit ağaçsı bir çalıdır ve özellikle yenilebilir meyveleri için yetiştirilir. Kalın bir örtü oluşturacak şekilde geniş alanları kaplayabilirler. Parlak ve koyu yeşil yapraklar 9–10 m kadar boylanan bitkinin her yerini kaplar. 5–8 cm uzunluğundaki çiçeklerde mor izler vardır ve haziran-eylül ayları arasında çiçekli olarak kalır.
Meyveleri ilkbahar ve sonbaharda olgunlaşır. Sert, koyu, mor kabuklu ve 6–7 cm uzunluğunda ve yumurta şeklindedir. Uzun ve sıcak gelişme mevsimi meyve kalitesini yükseltir. Dikildikten 2 yıl sonra meyve vermeye başlar.
8.5.JPG)
Fotoğraf : Passiflora edulis bitkisinin genel görünüşü
Çiçeklenmesini artırmak ve büyüklüğünü kontrol etmek için eski ve alt dalların budanmasında yarar vardır.
Çarkıfelek (Passiiflora) Çiçeğinin Karşılaşılan Önemli Hastalık ve Zararlılar
Karanlık ve ıslak ortamda mildiyö, beyazsinek ve yaprak bitleri görülebilir.
Çarkıfelek (Passiiflora) Çiçeğinin Önemli Türleri
Passiflora caerulea (mavi çiçekli çarkıfelek): Her dem yeşil yaprakları 5–7 loplu, 6–8 cm çapındadır. Yaprakların üst yüzü tüysüz ve mavimsi koyu renkli, alt yüzü açık yeşil renkli ve kenarları tamdır. Yeşil renkli sürgünleri tüysüzdür. Meyveleri ovalimsi, etli, koyu sarı veya turuncu rengindedir. Meyvenin hoş ve asitli bir tadı vardır. Haziran-eylül arası açan çiçekler hoş kokulu ve hermafrodittir.
İyi drenajlı, rutubetli ve kumlu-balçık topraklarda iyi gelişir. Kireçten hoşlanmaz.Sıcak ve ılıman iklimlerde yetişir. Yazın bol suya ihtiyaç duyar. Soğuk iklim şartlarına dayanıksızdır. Hızlı büyür, maksimum 10 m boy yapar.
8.3.JPG)
Fotoğraf : Passiflora caerulea bitkisinin genel görünüşü
Passiflora x alatocaerulea (melez çarkıfelek): Bu hibrit çeşidi, büyük gösterişli çiçekleriyle böcek sorunu da olmadığından en güzel ve en uyumlu çarkıfelek türlerinden kabul edilir. Yapraklar yumuşak, 7–8 cm uzunluğunda ve 3 tane mızrak benzeri lobdan oluşur.
8.4.JPG)
Fotoğraf : Passiflora x alatocaerulea bitkisinin genel görünüşü
Ülkemizde henüz pek tanınmayan bu tür, uzun ömürlü ve hoş kokulu çiçeklere sahiptir. Meyve vermezler. Bütün sahil bölgelerimizde yetişebilir.
Passiflora edulis (aşk meyvesi): Yarı yaprak döken bir çeşit ağaçsı bir çalıdır ve özellikle yenilebilir meyveleri için yetiştirilir. Kalın bir örtü oluşturacak şekilde geniş alanları kaplayabilirler. Parlak ve koyu yeşil yapraklar 9–10 m kadar boylanan bitkinin her yerini kaplar. 5–8 cm uzunluğundaki çiçeklerde mor izler vardır ve haziran-eylül ayları arasında çiçekli olarak kalır.
Meyveleri ilkbahar ve sonbaharda olgunlaşır. Sert, koyu, mor kabuklu ve 6–7 cm uzunluğunda ve yumurta şeklindedir. Uzun ve sıcak gelişme mevsimi meyve kalitesini yükseltir. Dikildikten 2 yıl sonra meyve vermeye başlar.
8.5.JPG)
Fotoğraf : Passiflora edulis bitkisinin genel görünüşü
Çiçeklenmesini artırmak ve büyüklüğünü kontrol etmek için eski ve alt dalların budanmasında yarar vardır.
Çarkıfelek (Passiiflora) Çiçeğinin Karşılaşılan Önemli Hastalık ve Zararlılar
Karanlık ve ıslak ortamda mildiyö, beyazsinek ve yaprak bitleri görülebilir.
Kaynak :http://www.megep.meb.gov.tr