PYRACANTHA YETİŞTİRİCİLİĞİ
1. Genel Özellikleri
Bilimsel Sınıflandırma
Alem: Plantea
Şube: Magnoliophyta
Sınıf: Magnoliopsida
Takım: Rosales
Familya: Rosaceae
Botanik Adı: Pyracantha
Türkçe Adı: Ateş dikeni
Güneydoğu Avrupa’ da Himalayalar’ a kadar olan bölgede ve ülkemizde doğal olarak yaşar. Her dem yeşil, dikenli, çalı formunda olan bitkilerdir.
Resim 1: Pyracantha bitkisinin genel görünüşü
Yaprakları tam yaprak durumunda, kenarları genellikle dişli veya kertiklidir. Yapraklar almaçlı dizilmişlerdir. Çiçekleri şemsiyemsi salkım kuruluşundadır. Meyveleri portakal veya kırmızı renkli ve küçüktür.
2. Üretimi
Üretimi çelikle yapılır. Çelikler eylül ayında 30 cm uzunluğunda ve dipçikli çelik olarak hazırlanır. Mayıs-eylül aylarında alınan çelikler köklense de diğer çelikler kadar iyi gelişemez. Hazırlanan çeliklerin dip kısımları yaralanarak %8’ lik toz IBA ile muamele edilir. 2 kısım peat ve 1 kısım kum karışımına dikilir. 3–4 hafta içerisinde % 70–80 oranında köklenme görülür. Köklenen çelikler 12’ lik saksılara dikilerek kışı geçirmek üzere ısıtılmayan seralara veya soğuk yastıklara alınır. İlkbaharda bitkiler dışarı çıkarılarak sonbaharda üzerinde meyve bulunan bitkiler elde edilir.
3. Ekolojik İstekleri
Besince zengin, humuslu topraklarda iyi gelişir. Güneşli veya alaca gölge yerleri tercih eder.
4. Peyzajda Kullanımı
Tek başına dikilebileceği gibi, diğer türlerle birlikte park ve bahçe düzenlemelerinde kullanılır.
Resim 2: Pyracantha bitkisinin peyzajda kullanımı
1. Genel Özellikleri
Bilimsel Sınıflandırma
Alem: Plantea
Şube: Magnoliophyta
Sınıf: Magnoliopsida
Takım: Rosales
Familya: Rosaceae
Botanik Adı: Pyracantha
Türkçe Adı: Ateş dikeni
Güneydoğu Avrupa’ da Himalayalar’ a kadar olan bölgede ve ülkemizde doğal olarak yaşar. Her dem yeşil, dikenli, çalı formunda olan bitkilerdir.
Resim 1: Pyracantha bitkisinin genel görünüşü
Yaprakları tam yaprak durumunda, kenarları genellikle dişli veya kertiklidir. Yapraklar almaçlı dizilmişlerdir. Çiçekleri şemsiyemsi salkım kuruluşundadır. Meyveleri portakal veya kırmızı renkli ve küçüktür.
2. Üretimi
Üretimi çelikle yapılır. Çelikler eylül ayında 30 cm uzunluğunda ve dipçikli çelik olarak hazırlanır. Mayıs-eylül aylarında alınan çelikler köklense de diğer çelikler kadar iyi gelişemez. Hazırlanan çeliklerin dip kısımları yaralanarak %8’ lik toz IBA ile muamele edilir. 2 kısım peat ve 1 kısım kum karışımına dikilir. 3–4 hafta içerisinde % 70–80 oranında köklenme görülür. Köklenen çelikler 12’ lik saksılara dikilerek kışı geçirmek üzere ısıtılmayan seralara veya soğuk yastıklara alınır. İlkbaharda bitkiler dışarı çıkarılarak sonbaharda üzerinde meyve bulunan bitkiler elde edilir.
3. Ekolojik İstekleri
Besince zengin, humuslu topraklarda iyi gelişir. Güneşli veya alaca gölge yerleri tercih eder.
4. Peyzajda Kullanımı
Tek başına dikilebileceği gibi, diğer türlerle birlikte park ve bahçe düzenlemelerinde kullanılır.
Resim 2: Pyracantha bitkisinin peyzajda kullanımı
Yan yana dikilip budanarak çit yapımında da kullanılır. Düzenlemelerde gruplar halinde de dikimi mümkündür.
5. Önemli Türleri
Pyracantha coccinea ( kırmızı meyveli ateş dikeni ); Avrupa’nın güney ve güney doğusunda, İtalya, Balkanlar, Kırım, Kafkaslar ve ülkemizde doğal olarak yetişir. Her dem yeşil, 5 m kadar boylanabilen çalı formunda bitkilerdir. Yeni oluşan sürgünler boz renkli ve tüylüdür. Dalları parlak, kahverengi ve dikenlidir. Yaprakları 3-4 cm uzunluğunda, uzun yumurta biçiminde, derimsi, tüysüz, kenarları sık dişlidir. Yaprakların üst yüzü açık yeşil rengindedir. Çiçekler şemsiyemsi, bileşik salkım kuruluşunda ve beyaz renklidir.
Resim 3: Pyracantha coccinea çiçeklerinin ve meyvelerinin görünüşü
Resim 4: Pyracantha coccinea bitkisinin genel görünüşü
Meyveler bezelye büyüklüğünde, kırmızı renkli ve sürgün ucunda sık bir biçimde bütün kış boyunca bitki üzerinde bulunur. Kış aylarında bahçelerde renk yaptığından özellikle önemi vardır. Pyracantha coccinea lalandii meyveleri portakal renkli olan formudur. Yaprakları Pyracantha coccinea’ ya göre daha dar ve tüylüdür.
Pyracantha rogersiana (Çin ateş dikeni ); meyveleri altın sarısı ya da kırmızımsı turuncu rengindedir. Kış boyunca meyveler dallarda kalır. Haziran ayında açan çiçekler kokulu beyaz renkli ve birçok çiçekten meydana gelir. Çiçekler küçük salkım kurulundadır. Hep yeşil yaprakları küçük ve yuvarlağımsı görünüşte olup, dalları dikenlidir.
5. Önemli Türleri
Pyracantha coccinea ( kırmızı meyveli ateş dikeni ); Avrupa’nın güney ve güney doğusunda, İtalya, Balkanlar, Kırım, Kafkaslar ve ülkemizde doğal olarak yetişir. Her dem yeşil, 5 m kadar boylanabilen çalı formunda bitkilerdir. Yeni oluşan sürgünler boz renkli ve tüylüdür. Dalları parlak, kahverengi ve dikenlidir. Yaprakları 3-4 cm uzunluğunda, uzun yumurta biçiminde, derimsi, tüysüz, kenarları sık dişlidir. Yaprakların üst yüzü açık yeşil rengindedir. Çiçekler şemsiyemsi, bileşik salkım kuruluşunda ve beyaz renklidir.
Resim 3: Pyracantha coccinea çiçeklerinin ve meyvelerinin görünüşü
Resim 4: Pyracantha coccinea bitkisinin genel görünüşü
Meyveler bezelye büyüklüğünde, kırmızı renkli ve sürgün ucunda sık bir biçimde bütün kış boyunca bitki üzerinde bulunur. Kış aylarında bahçelerde renk yaptığından özellikle önemi vardır. Pyracantha coccinea lalandii meyveleri portakal renkli olan formudur. Yaprakları Pyracantha coccinea’ ya göre daha dar ve tüylüdür.
Pyracantha rogersiana (Çin ateş dikeni ); meyveleri altın sarısı ya da kırmızımsı turuncu rengindedir. Kış boyunca meyveler dallarda kalır. Haziran ayında açan çiçekler kokulu beyaz renkli ve birçok çiçekten meydana gelir. Çiçekler küçük salkım kurulundadır. Hep yeşil yaprakları küçük ve yuvarlağımsı görünüşte olup, dalları dikenlidir.
Resim 5: Pyracantha rogersiana’ nın genel görünüşü, meyve ve yaprakların görünüşü
Geçirgen, derin, kuru veya nemli topraklarda iyi yetişir. Şiddetli donlardan zarar
görür. Güneşli ve sıcak yerleri sever.
Karşılaşılan Önemli Hastalık ve Zararlılar
Karaleke hastalığının yanı sıra kırmızı örümcek ve sürgün aşamasında yaprak bitleri ile mücadele edilmelidir.
Geçirgen, derin, kuru veya nemli topraklarda iyi yetişir. Şiddetli donlardan zarar
görür. Güneşli ve sıcak yerleri sever.
Karşılaşılan Önemli Hastalık ve Zararlılar
Karaleke hastalığının yanı sıra kırmızı örümcek ve sürgün aşamasında yaprak bitleri ile mücadele edilmelidir.