TİLİA(IHLAMUR) YETİŞTİRİCİLİĞİ
Bilimsel Sınıflandırma
Âlem: Plantae
Bölüm: Magnoliophyta
Sınıf: Magnoliopsida
Takım: Malvales
Familya: Tiliaceae
Cins: Tilia sp.
Genel Özellikleri
Kuzey kürede 30 kadar türü yetişir. Çok iyi bir cadde ağacıdır. Temiz hava ortamlardan, nemli ve derin topraklardan hoşlanır. Çoğunlukla yaz yeşilidir. Bin yıl kadar yaşayabilmektedir. Yaprakları sarmal diziliştedir. Yapraklar yürek şeklinde, kenarları dişli,uzun saplıdır. Çiçekleri haziran- temmuzda açar. Çiçekler sarımsı- beyaz renkli ve kokuludur. Meyveleri küremsi- oval, kalın kabuklu, kapalı kapsül biçimindedir.
Üretimi
Üretimi tohumla yapılmakla birlikte daldırma, kalem aşısı ve çelikle de üretilir. Tohumlarında embriyo dinlenmesi vardır. Tohumların üzerinde su geçirmez bir tabakada bulunmaktadır. Bu nedenle tohumların çimlenmesi yavaş olur. Bu olumsuz ortamı ortadan kaldırmak için bazı işlemler yapılmalıdır. Örneğin, Tilia americana’ da tohumun üst kabuğu ya mekanik yollarla çıkarılabilir ya da ilk önce yarım saat kadar konsantre nitrik asit içinde tutulur sonra iyice yıkanıp kurutulur. Daha sonra da tohum kabuğunun aşınması için 15 dakika konsantre sülfürik asit içinde tutularak 1–2 derecede 4 ay katlanması oldukça iyi bir çimlenmenin olmasını sağlamaktadır.
Daldırma ile çoğaltımda ise, ağaçların dip kısımlarından çıkan sürgünler ilkbaharda dipten kesilerek yeni sürgün vermeye teşvik edilir. Bu yeni gelen sürgüne tepe daldırması uygulanır.
Çelikle çoğaltımda çelikler haziran – temmuz gibi alınır. Hormon uygulanır. Ayrıca ıhlamurlar kalem aşısı ile de üretile bilinir. Şubat ayında dilciksiz İngiliz aşısı yapılır. Anaç ve kalem aynı kalınlıkta olmalıdır.
Ekolojik İstekleri
Ilıman iklim bitkisidir. Güneşli yerleri severler. Donlara duyarlıdır. Derin, serin, besin maddece zengin, hafif asidik topraklarda iyi gelişir. Tuzlu topraklardan kaçınırlar.
Bilimsel Sınıflandırma
Âlem: Plantae
Bölüm: Magnoliophyta
Sınıf: Magnoliopsida
Takım: Malvales
Familya: Tiliaceae
Cins: Tilia sp.
Genel Özellikleri
Kuzey kürede 30 kadar türü yetişir. Çok iyi bir cadde ağacıdır. Temiz hava ortamlardan, nemli ve derin topraklardan hoşlanır. Çoğunlukla yaz yeşilidir. Bin yıl kadar yaşayabilmektedir. Yaprakları sarmal diziliştedir. Yapraklar yürek şeklinde, kenarları dişli,uzun saplıdır. Çiçekleri haziran- temmuzda açar. Çiçekler sarımsı- beyaz renkli ve kokuludur. Meyveleri küremsi- oval, kalın kabuklu, kapalı kapsül biçimindedir.
Üretimi
Üretimi tohumla yapılmakla birlikte daldırma, kalem aşısı ve çelikle de üretilir. Tohumlarında embriyo dinlenmesi vardır. Tohumların üzerinde su geçirmez bir tabakada bulunmaktadır. Bu nedenle tohumların çimlenmesi yavaş olur. Bu olumsuz ortamı ortadan kaldırmak için bazı işlemler yapılmalıdır. Örneğin, Tilia americana’ da tohumun üst kabuğu ya mekanik yollarla çıkarılabilir ya da ilk önce yarım saat kadar konsantre nitrik asit içinde tutulur sonra iyice yıkanıp kurutulur. Daha sonra da tohum kabuğunun aşınması için 15 dakika konsantre sülfürik asit içinde tutularak 1–2 derecede 4 ay katlanması oldukça iyi bir çimlenmenin olmasını sağlamaktadır.
Daldırma ile çoğaltımda ise, ağaçların dip kısımlarından çıkan sürgünler ilkbaharda dipten kesilerek yeni sürgün vermeye teşvik edilir. Bu yeni gelen sürgüne tepe daldırması uygulanır.
Çelikle çoğaltımda çelikler haziran – temmuz gibi alınır. Hormon uygulanır. Ayrıca ıhlamurlar kalem aşısı ile de üretile bilinir. Şubat ayında dilciksiz İngiliz aşısı yapılır. Anaç ve kalem aynı kalınlıkta olmalıdır.
Ekolojik İstekleri
Ilıman iklim bitkisidir. Güneşli yerleri severler. Donlara duyarlıdır. Derin, serin, besin maddece zengin, hafif asidik topraklarda iyi gelişir. Tuzlu topraklardan kaçınırlar.
Peyzajda Kullanımı
Park ve bahçelerde grup ya da tek olarak kullanılır. Kent iklimine dayanıklıdırlar. Grup hâlinde kullanılabildiği için, çit ve rüzgâr perdesi olarak kullanılabilir. Ayrıca halkımız çiçeklerini toplayarak çay yapmaktadır.
Önemli Türleri
Tilia grandiflora: Büyük yapraklı ıhlamur
Ülkemizde sahil kesiminde yetişmektedir. 900 metre rakımda dahi yetişmektedir. Derin, serin, besince zengin topraklardan hoşlanır. Ilıman iklim bitkisidir. 15 – 20 metre boylanır. Güçlü kazık kök yapar. Sığ ve fakir topraklarda kuvvetli yan kökler oluşturur. Işık ağacıdır. Yaz yeşili yaprakları 6 – 12 cm uzunluğunda yürek biçiminde olup alt yüzü tüylüdür. Yapraklar almaçlı dizilmiştir. Yapraklar ayrıca sonbaharda altın sarısı renk alır. Genç sürgünler önceleri tüylü, sonraları parlak yeşil veya kızıl kahverengindedir.Çiçeklenmesi haziran – temmuz arasında olmakta ve meyveleri geç sonbaharda olgunlaşmaktadır. Tohum ile üretilir. Tohumlar, kabuk açık kahverengine dönüştüğünde toplanıp hemen ekilir ya da 3-4 ay soğuk katlanmalıdır. İlkbaharda ekilir. Tohumu mekanik yolla aşındırmak gerekir. Bu nedenle tohum çizilir. Ayrıca ilkbaharda daldırma yapılarak da üretimi yapılır.
Resim : Tilia grandiflora çiçeği
Tilia microphylla: Küçük yapraklı ıhlamur
Ülkemizde doğal olarak yetişmemekle birlikte süs bitkisi olarak kullanılmaktadır.Besince zengin topraklardan hoşlanır. Tuzlu topraklara hassastır. Ilıman iklim bitkisidir. Geniş bir taç yapar. 30 metre kadar boylanır. Yaz yeşili yaprakları 3 – 6 cm uzunluğunda ve yürek biçimindedir. Çiçekleri temmuz ayında açar. Tohumlar kızıl kahverengindedir. Tohum, çelik, daldırma ve aşı ile üretilir. Tohumlar meyvelerin kahverengi sarıya dönüştüğü sonbaharda veya 3-4 ay soğuk
katlamadan sonra erken ilkbaharda ekilir. Çimlenmeyi hızlandırmak için çizikleme metodu uygulanır. Çeliklerde hormon kullanılmalıdır.
Tilia tomentosa: Gümüşi ıhlamur
Yurdumuzda çok geniş bir yayılış göstermektedir. Karadeniz ve Marmara sahil kesimlerinde özellikle çok bulunur. Normal bahçe toprağında yetişmektedir. Güneşli ortamlardan hoşlanır. 20 – 30 metre boylanabilmektedir. Yaz yeşili yaprakları yürek biçimindedir. Temmuz gibi çiçek açar. Tohum, aşı, tepe daldırma ve kök sürgünü ile üretilir. Meyveleri kahverengi sarıya dönüştüğünde sonbaharda ekilmeli veya 3-4 aylık soğuk katlamadan sonra ilkbahar dikimi yapılmalıdır.
Resim : Meyveleri
Park ve bahçelerde grup ya da tek olarak kullanılır. Kent iklimine dayanıklıdırlar. Grup hâlinde kullanılabildiği için, çit ve rüzgâr perdesi olarak kullanılabilir. Ayrıca halkımız çiçeklerini toplayarak çay yapmaktadır.
Önemli Türleri
Tilia grandiflora: Büyük yapraklı ıhlamur
Ülkemizde sahil kesiminde yetişmektedir. 900 metre rakımda dahi yetişmektedir. Derin, serin, besince zengin topraklardan hoşlanır. Ilıman iklim bitkisidir. 15 – 20 metre boylanır. Güçlü kazık kök yapar. Sığ ve fakir topraklarda kuvvetli yan kökler oluşturur. Işık ağacıdır. Yaz yeşili yaprakları 6 – 12 cm uzunluğunda yürek biçiminde olup alt yüzü tüylüdür. Yapraklar almaçlı dizilmiştir. Yapraklar ayrıca sonbaharda altın sarısı renk alır. Genç sürgünler önceleri tüylü, sonraları parlak yeşil veya kızıl kahverengindedir.Çiçeklenmesi haziran – temmuz arasında olmakta ve meyveleri geç sonbaharda olgunlaşmaktadır. Tohum ile üretilir. Tohumlar, kabuk açık kahverengine dönüştüğünde toplanıp hemen ekilir ya da 3-4 ay soğuk katlanmalıdır. İlkbaharda ekilir. Tohumu mekanik yolla aşındırmak gerekir. Bu nedenle tohum çizilir. Ayrıca ilkbaharda daldırma yapılarak da üretimi yapılır.
Resim : Tilia grandiflora çiçeği
Tilia microphylla: Küçük yapraklı ıhlamur
Ülkemizde doğal olarak yetişmemekle birlikte süs bitkisi olarak kullanılmaktadır.Besince zengin topraklardan hoşlanır. Tuzlu topraklara hassastır. Ilıman iklim bitkisidir. Geniş bir taç yapar. 30 metre kadar boylanır. Yaz yeşili yaprakları 3 – 6 cm uzunluğunda ve yürek biçimindedir. Çiçekleri temmuz ayında açar. Tohumlar kızıl kahverengindedir. Tohum, çelik, daldırma ve aşı ile üretilir. Tohumlar meyvelerin kahverengi sarıya dönüştüğü sonbaharda veya 3-4 ay soğuk
katlamadan sonra erken ilkbaharda ekilir. Çimlenmeyi hızlandırmak için çizikleme metodu uygulanır. Çeliklerde hormon kullanılmalıdır.
Tilia tomentosa: Gümüşi ıhlamur
Yurdumuzda çok geniş bir yayılış göstermektedir. Karadeniz ve Marmara sahil kesimlerinde özellikle çok bulunur. Normal bahçe toprağında yetişmektedir. Güneşli ortamlardan hoşlanır. 20 – 30 metre boylanabilmektedir. Yaz yeşili yaprakları yürek biçimindedir. Temmuz gibi çiçek açar. Tohum, aşı, tepe daldırma ve kök sürgünü ile üretilir. Meyveleri kahverengi sarıya dönüştüğünde sonbaharda ekilmeli veya 3-4 aylık soğuk katlamadan sonra ilkbahar dikimi yapılmalıdır.
Resim : Meyveleri
Resim : Yaprak yapısı
Karşılaşılan Önemli Hastalık ve Zararlılar
Yaprak biti, kabuklu bit, yeşil kurt ve kın kanatlılar en çok görülen zararlılardır. Külleme ise en çok görülen hastalıktır.
Yaprak biti, kabuklu bit, yeşil kurt ve kın kanatlılar en çok görülen zararlılardır. Külleme ise en çok görülen hastalıktır.